Spaken
De juiste keuze van het type spaken hangt af van de velg. Bij lichte aluminium velgen worden doorgaans geen platte “aero” spaken gebruikt. Platte spaken worden doorgaans voorbehouden voor carbon velgen met hoge spaakspanning. Bij aluminium velgen kan de spaakspanning zelfs maar 95kg zijn.
Spaakspanning verhoogt de radiale stijfheid tot op zekere hoogte, maar een wiel op 140kg gaat de stijfheid niet noemenswaardig stijver maken. Spaken kunnen veel hogere spanningen aan, de beperking zit in de velg.
Een overzicht Sapim en bij DT Swiss.
De spaken waarmee ik meestal werk zijn gesmede spaken (ook wel butted spaken genoemd) spaken zoals Sapim Laser en DT Revolution, beide 1.5mm in de dunne sectie.
Butted spaken nemen belastingen op in hun slanke mid-sectie. Dit vermindert stress in het draadeinde en de ellebogen en verlengt de levensduur.
Butted spaken kunnen op dezelfde kracht gezet worden als niet-butted spaken. Door hun veerkracht verdeelt de velg de belastingen beter over meer spaken en vermindert piek belasting. Lees hier ook mijn insteek naar 32 spaken tov van 28.
Bij niet butted spaken (Basic Spokes) concentreren de krachten zich vooral in de spaakkoppen en draadeinden, ze hebben weliswaar meer stijfheid, maar bij grote impact geeft dit meer stress op deze rigide plaatsen wat spaakbreuk tot gevolg kan hebben.
Dunne butted spaken (dunner in het midden) zullen een iets minder stijf wiel opleveren dan hetzelfde wiel met niet-butted spaken, maar het gaat over een compromis wat we nastreven. Vooral in wielen is gewicht een belangrijke factor en wordt stijfheid verkregen door andere factoren.
64 spaken geven al vlug 100 gram verschil tussen een butted spaak van 1.8mm en 1.5mm.
Wat vooral stijfheid bepaalt is:
De stijfheid van de velg (dit meten we)
Het aantal spaken (liever 32 dan 28 bij MTB)
De spaakhoek (breedte naaf en hoogte flens)
De maat van de spaken (compromis met duurzaamheid)
Het spaakpatroon
Hoewel butted spaken duurder zijn kunnen er duurzamere wielen mee gebouwd worden omdat ze elastischer zijn dan niet-butted spaken.
De platte aero spaken gebruiken we vooral voor de carbon velgen, maar dan moet de velg ook de 120kg aankunnen, dus voor velgen die op 1100N gespecificeerd zijn is er mijn inziens een keuze en compromis tussen spaak aantal, ronde spaken in 32 tov aero in 28.
Speciale aandacht gaat uiteraard naar het niet torsen van de spaken bij montage (ook de ronde). Hiervoor gebruiken we hulpmiddelen, het is mijn specialiteit.
TIE&SOLDERing
Ik kan wielen voorzien van draad binding, Tie&Solder bij de kruising van de spaken, deze methode draagt in geringe mate bij tot een stijver geheel, maar is vooral esthetisch en voorkomt eventueel inloop van de spaken waar ze elkaar kruisen.
Door de belasting gaan spaken gering bewegen in de kruising, wat door Tie&Solder kan tegengehouden worden.
J-bend of straight pull?
Voor de 2 zijn er voor- en nadelen, rechte spaken Straight Pull vind je doorgaans niet zo snel onderweg op reis, ze zijn doorgaans langer en worden meestal gecombineerd met carbon velgen die minder spaken dragen. Ze hebben mogelijks een iets betere sprint reactie dan een J-bend, maar hierbij komt vooral naaf geometrie kijken.
Naven met rechte spaken zijn meestal geoptimaliseerd naar minder spaken, je hebt hierbij geen keuze in spaakpatronen.
Ik werk meestal met J-bend spaken omdat we daar meer vrijheid mee hebben in spaakpatroon, maar vooral omdat ik met 32 gaten kan werken wat in mijn filosofie nog altijd een duurzamer wiel oplevert.
Spaaknippels
Doorgaans gebruiken we 14mm aluminium spaken, deze kunnen in verschillende kleuren gekozen worden. Normaal werken we niet de zelfborgende spaaknippels maar wel met onze beproefde Loctite.
Spaken worden tijdens de productie op verschillende manieren gekneed en gestresseerd zodat het wiel niet nagetrokken dient te worden.
Ik gebruik ook met washers in de velg waardoor de lengte met 1-2mm verlengd dient te worden.
Spaken maak ik op maat
Met onze Spoke Cutting and Threading Machine kunnen we een aantal mm van gebutte spaken knippen en nieuwe draad rollen. Ook opschonen zonder knippen…. Dat kan zowel voor 1.8mm als voor 2.0mm spaaknippels. Voor gebutte 1.8mm spaken en niet gebutte 2.0mm kan dat ook in het midden van de spaak en dus op elke lengte. Voor exotische uitspattingen kan dat bv. ook op 100mm.